Dalyan

28 februari 2013 - Dalyan, Turkije

Al jaren staat Dalyan bekend als één van de beste, zo niet de beste strandvakantiebestemming in Turkije, zelfs van Europa. Het kleine dorpje aan de zuidwest kust onderscheidt zich van de grote en bekendere zon-zee-en-strand oorden door een wat andere kijk op toerisme. Ron Jansen doet Dalyan tijdens zijn reizen door Turkije vaak even aan. Hij probeert de magie van deze bestemming te doorgronden.

“Kijk, allemaal granaatappels.” 
Mert wijst naar een boomgaard met keurig lineair geplante jonge boompjes.
“Nog geen paar jaar geleden stond hier bijna alleen maar katoen. Alles verandert in Turkije.”granaatappels
Hij schudt meewarig zijn hoofd. Ik ken hem echter lang genoeg om te weten, dat dat schijn is. Deze verandering is niet ingrijpend. Granaatappels in plaats van katoen. Alleen voor het oog is het anders. Groene boompjes met groene appels, die in de herfst rood kleuren of groene katoenvelden met witte en paarse bloemen die in het najaar de witte pluizenbollen voortbrengen. In essentie blijft alles bij hetzelfde. Landbouw is landbouw en de grond, maar zeker ook de markt, bepaalt het gewas. En granaatappels brengen tegenwoordig meer op dan katoen.

Ondanks alle lofuitingen in de reispers heeft Dalyan zijn landelijk karakter behouden. Het kleine dorpje, in het zuidwesten van Turkije, wordt nog steeds voor een groot deel bewoond door vissers en agrariërs. Een dorp waar niet alles in het teken van het toerisme staat. Zelfs in het hoogseizoen is het niet ongebruikelijk dat tractoren door de straten rijden of koeien de overtocht maken over de rivier. KoeienpontIn de vroege en late zomer zie je regelmatig dat het markt- of schoolplein in gebruik is genomen om trouwerijen te vieren. Ook rijden regelmatig luid toerende auto’s door het dorp met een als een prinsje aangeklede jongen voorop, die zijn besnijdenis tegemoet gaat. En naast de muezzin, die zich vijf keer per dag laat horen vanaf de minaret, hoor je ook met zekere regelmaat de dorpsomroeper zijn berichten aan het dorp verkondigen. Op verscheidene plaatsen in het dorp hangen megafoons die je met het nodige gekraak vertellen wie er is overleden of welke maatregelen het gemeentebestuur heeft genomen. Allemaal kenmerken van een alledaags Turks dorp.

Maar van mei tot oktober is het toerisme toch wel de main business. Het aantal ’inwoners’ verdubbelt zich dan. Veel hotel- en restauranthouders en winkeliers zijn er alleen tijdens de zomermaanden, net als het grootste deel van hun personeel.

Mert is al vele jaren een permanente bewoner van Dalyan. Hij heeft in de goede tijd een leuk lapje grond gekocht en er vervolgens een prettig boutiquehotelletje op gebouwd. Ik kom er graag, vooral ook vanwege de warme gastvrijheid die hij en zijn vrouw uitstralen.

”Vroeger werd hier zelfs rijst verbouwd,” gaat hij verder, “deze delta is zo vruchtbaar en waterrijk, dat vele gewassen er goed gedijen”. Het is te zien: Dalyan is groen. En met die kleur wil het dorpje zich ook maar al te graag associëren.

Het verhaal is onlosmakelijk met Dalyan verbonden. In de jaren 80 wilde een Duits hotelconcern een hotel bouwen aan het prachtige ongerepte strand niet ver van het dorp. Op dat ruim vijf kilometer lange Iztuzu-strand leggen grote zeeschildpadden (Caretta Caretta) hun eieren. strand van bovenOm te voorkomen dat hordes toeristen het voortbestaan van de soort in gevaar zouden brengen, hebben natuurbeschermers met succes de bouw proberen tegen te houden. Ze hebben er tevens voor gezorgd dat de streek rond het dorp een beschermde natuurstatus heeft gekregen. De publiciteit die deze actie wereldwijd met zich meebracht, zorgde voor een onverwacht effect: toename van het toerisme. Het lijkt met zichzelf in tegenspraak: het niet bouwen van een hotel levert toeristen op. Veel natuurliefhebbers wilden deze bijzondere plek wel eens met eigen ogen zien en zochten in Dalyan, een aantal kilometers van het bewuste strand, een onderkomen voor een paar dagen, een week, een hele vakantie. Geleidelijk aan groeide het aantal hotels, pensionnetjes, appartementjes en in hun slipstream restaurants, barretjes en souvenirwinkels. Maar deze ontwikkeling was toch duidelijk anders dan op andere plaatsen langs de Turkse kust.

“Dalyan is geen badplaats. Het ligt niet aan zee.” 
Mert heeft gelijk. Dalyan ligt een aantal kilometers landinwaarts aan de Dalyan Bogaz, een rivier die het grote Köyceğizmeer verbindt met de zee. Die rivier verandert het gebied na het dorp in een delta, die veel Nederlanders vergelijken met de Biesbosch. vissluisHoge rietvelden, waardoor zich kanaaltjes kronkelen en waar witte reigers, ijsvogels en andere watervogels zich tegoed doen aan een overvloed aan vis. Halverwege is het gebied min of meer afgesloten door een vissluis, die de plaatselijke lekkernij, de harder, belet om na het paaien terug naar zee te zwemmen. Deze sluis heeft het dorp zijn naam gegeven (Dalyan betekent vissluis of fuik).

Het deltagebied wordt gescheiden van de zee door een vijf kilometer lange zandbank, die als een dun schiereiland het strand van Dalyan vormt. Een strand dat alleen aan het begin en het eind wat activiteit vertoont. Wie echter de moeite neemt om een paar minuten te lopen, heeft het strand voor zichzelf. druk druk druk
Vanuit het dorp zijn er twee manieren om er te komen: met de boot door de delta, een heerlijke tocht van zo’n veertig minuten, naar de uiterste punt van de landtong. Of met de dolmus, de bus, over een met oleander omzoomde weg, in 20 minuten naar het begin van diezelfde landtong. Op beide plekken heeft de gemeente Dalyan eenvoudige en betaalbare strandvoorzieningen aangelegd, die candirpassen bij de natuurlijke omgeving. Ook het vervoer van en naar het strand is goed geregeld door coöperaties, die vaste prijzen hanteren.

Het dorp mag dan wel geen badplaats zijn, het is wel degelijk toeristisch, maar het gemeentebestuur heeft dat goed aangepakt. Door de acties rond het hotel zag men in, dat er met behoud van de natuurlijke omgeving toch geld te verdienen was aan het toerisme. Men was zo slim om dat toerisme een groen etiket te geven, zonder daarmee de doorsnee westerse toerist af te schrikken.

Kleinschaligheid is daarbij het kernwoord. Kleine hotelletjes, met kleine kamers en eenvoudige appartementen en pensionnetjes, allemaal niet hoger dan twee-en-een-halve verdieping. De gemeente is daar streng in. Jarenlang heeft een hotel in aanbouw de oever van de rivier ontsiert. geen hoogbouwDe bouw lag jaren stil wegens een conflict tussen de gemeente en de projectontwikkelaar over de hoogte van het gebouw. Uiteindelijk heeft de gemeente aan het langste eind getrokken, met als gevolg dat hotel Tuzcan, met zijn laagbouw, nu prachtig in het dorpsbeeld past.

`Zelfs het postkantoor moest eraan geloven!´, lacht Mert, ´Het was vijf verdiepingen hoog. Eerst moesten de bovenste verdiepingen eraf van de gemeente en daarna ging het maar helemaal plat. En dat is maar goed ook. Wat een lelijk gebouw was dat.´  Op de plaats van het postkantoor ligt nu een groot plein, dat ’s avonds verlicht is met kleurrijke grondspots. Mooi of niet, het plein leeft en alles is beter dan de betonnen kolos.

Juist die avonden zijn altijd erg sfeervol in het dorpje. Wanneer alle dagjesmensen uit Marmaris en Ölüdeniz in hun sterrenhotels terug zijn, is het dorp weer van de eigen gasten. De enige echte winkelstraat van het dorp wordt afgesloten voor het verkeer en fungeert als een flaneerboulevard. Kleinschalig en gezellig. Geen getrek en gezeur bij de winkeltjes, de verkopers zijn erg terughoudend. Ze weten dat het niet gewaardeerd wordt en dat het uiteindelijk ook minder oplevert. De obers willen nog wel hun menukaart onder je aandacht brengen, maar nooit op een vervelende manier. Alles blijft gemoedelijkheid uitstralen, zelfs de wat schreeuwerige barretjes aan het eind van de winkelstraat.

Bij de moskee en langs de rivier tegenover de verlichte koningsgraven zijn theetuindrukbezochte theetuinen. Hier vind je een mengeling van Turkse en westerse toeristen, maar ook dorpsbewoners, die in alle rust van de avond genieten. Kinderen spelen in de speeltuin, of verzinnen spelletjes met de gekleurde grondspots op het aangrenzende plein en dat alles natuurlijk met een heerlijk zwoel temperatuurtje.

En dat is natuurlijk één van de belangrijkste redenen voor Nederlanders om de Turkse zuidkust op te zoeken: het klimaat. Dalyan kent dan ook een heerlijk voor- en najaar, waarin de temperatuur zeer aangenaam is en er een zekere frisheid in de lucht hangt. Het spreekt voor zich dat dit de meest uitgelezen tijd is voor actieve bezigheden, zoals wandelen en fietsen. Maar ook de zomer is erg aangenaam. De thermometer staat altijd boven de dertig graden, met soms wel pieken richting veertig. Maar als een soort geschenk van de oude Lycische goden steekt er elke dag na elven een heerlijk zeewindje op, dat het verblijf een stuk aangenamer maakt. Vooral de hotels wat buiten het dorp profiteren daarvan. Tegen de avond gaat hij weer liggen en kun je de hele nacht in korte broek en T-shirt buiten zitten. Als je dat wilt tenminste.

“Als de karayel waait, is het anders,” waarschuwt Mert. Een paar keer per jaar waait er een droge hete landwind. Dan ben je blij met je airco en met het vele water dat Dalyan omringt.

Want behalve de zee is er ook nog het Köyceğizmeer. Dit grote zoetwatermeer is een heerlijke afwisseling voor de verkoelingzoekende vakantieganger. Dagelijks zijn er tours over het meer. Vaak gecombineerd met een bezoek aan de markt van Köyceğiz en het kuuroord Sultaniye, uiteraard met ruim gelegenheid tot zwemmen onderweg en inclusief lunch. Ook kun je een boot met kapitein huren voor een dag. biesboschJe kunt dan zelf bepalen waar je naar toegaat. Zelf varen zit er niet in. Ook dat heeft de belediye, de gemeente, zo geregeld. Alleen de plaatselijke pruttelbootjes en kapiteins die geregistreerd staan mogen het water op. Hier geen Saint-Tropez.

Op een enkele plek in het dorp kun je wel een kano huren. Vooral ’s morgens vroeg trekken de vogelaars en andere rust- en natuurzoekers erop uit om met eigen ogen de schoonheid van dit gebied te aanschouwen. De kans is groot dat ze een ontmoeting hebben met een Afrikaanse weekschildpad, ook wel drieteen-nijlschildpad genoemd. Deze schildpadden kunnen net als de bekendere onechte karetschildpad, die Dalyan min of meer op de kaart heeft gezet, wel een meter groot worden.

Voor die caretta caretta is tussen mei en oktober, dus precies in het vakantieseizoen, veel ruimte ingericht op het strand van Dalyan. Ik loop met Mert in alle vroegte over het strand. Een brede “autobaan” die parallel aan de kustlijn loopt moet de eieren van deze, met uitsterven bedreigde diersoort, beschermen. Het is een grappig gezicht. Wat hoger op het strand staan de rijen met strandstoelen, dan volgt een soort niemandsland, dat begrensd wordt door een op het strand liggend touw. Tussen dat touw en het water mogen de strandgasten weer hun handdoek neerleggen en kuilen graven. Over die strook mag je wel lopen, maar verder niets. Natuurbeschermers met fluitjes houden daarbij de boel in de gaten.

niemandsland

Mert laat me een soort kooi zien die op het strand staat. `Kijk,´ zegt hij ´hier heeft een schildpad haar eieren gelegd. Als de natuurbeschermers ’s morgens hun ronde doen en aan de sporen zien dat een vrouwtjesschildpad eieren heeft gelegd, dan wordt die plaats gemarkeerd dit soort kooien. Na zo’n 80 dagen komen de jonge schildpadjes uit hun ei en kruipen uit het zand en zoeken hun weg naar de zee. Dit gebeurt eigenlijk altijd ’s nachts. Dan is het strand verboden gebied.´

´Maar,´gaat hij verder, ´af en toe komt het voor dat een schildpadje nog niet kan klokkijken en overdag uit het zand kruipt. En dan kan hij wel wat hulp gebruiken. De jongens en meisjes van de opvang zijn er dan vlot bij om de jonkies tegen uitdroging en de meeuwen te beschermen. Ze worden dan tijdelijk ondergebracht in het opvangcentrum. Daar worden ook de schildpadden verzorgd die het slachtoffer van een scheepsschroef of visnet zijn geworden.’

Deze opvang ligt op het strand en ironisch genoeg bijna op de fundamenten van het eerder genoemde hotel. Het is gratis te bezoeken. Een donatie wordt natuurlijk wel op prijs gesteld.

De schildpadden zijn ook in het wild te bezichtigen. Bijna alle tochtjes die je vanuit Dalyan over zee kunt maken, komen langs Charly en zijn maatjes. Charly is de troetelnaam van één van de karetschildpadden die zich net achter de landtong laat voeren. Hier wordt dan even een korte stop ingelast om de fototoestellen hun werk te laten doen. Die tochtjes over zee zijn trouwens uiterst aangenaam, bijna altijd inclusief lunch, zeer betaalbaar en buitengewoon gezellig. De kapiteins weten hoe ze hun gasten moeten vermaken. Maar ze hebben er eigenlijk zelf ook altijd lol in. Met dat weer en zo’n prachtige omgeving, geef ze eens ongelijk.

Dalyan is zeker geen vakantieoord waar iedere vakantieganger van droomt. Geen super de luxe all-inclusivehotels, geen waterparken of overdekte winkelcentra. Het ligt zelfs niet eens aan zee. Het strand heeft alleen de basale voorzieningen en alles is er simpel en eenvoudig.

Toch telt het dorp veel terugkomende gasten. Gasten die houden van de kleinschaligheid en gemoedelijkheid. Die het dorp hebben leren waarderen en vooral ook de Turkse gastvrijheid roemen. En het is zoals Mert het zegt: ‘Je houdt van Dalyan en je komt hier terug of je komt hier nooit meer.’ En daar is geen speld tussen te krijgen.

Bezienswaardigheden

Kaunos

Antieke stad, op 15 minuten lopen.

Lycische graven

Op de andere oever van de rivier

Yuvarlakçay

In de bergen boven Dalyan. Heerlijk forellen eten boven snelstromend water. Mooie wandeling naar de bron. Met auto of scooter makkelijk te bereiken. Ook rijdt de coöperatie er bijna dagelijks naar toe.

Köyceğiz selale

Waterval ten noorden van Köyceğiz

Sultaniye

Kuuroord gelegen aan het meer. Al meer dan 2000 jaar oud en nog steeds in gebruik.

Muğla

Provinciehoofdstad op 1 ½ uur rijden. Met auto of met de coöperatie 

Fethiye

Havenstad, goed te combineren met een bezoekje aan het overbekende Olüdenizstrand en het ‘spookstadje’ Kayakoy

Marmaris

Naast vakantieoord ook een drukke stad.

Wetenswaardigheden

·    Je kunt overal pinnen en bellen

·    De filmklassieker African Queen met Humphrey Bogarde en Katherine Hepburn is gedeeltelijk opgenomen in Dalyan

·    Van mei tot eind september is er een bouwstop om zo geluidsoverlast voor de toeristen te voorkomen

·    Voor toeristen is van de ramadan weinig te merken

·    Het boek 'De Garnalenpelster' van Nilgün Yerli speelt zich voor een gedeelte af in Dalyan en is daar ook gedeeltelijk geschreven.

·    Voor accommodaties buiten het dorp is een fiets wel prettig. Je kunt ze huren, maar ook nieuw kopen bij de plaatselijke supermarkt. Dat is bij een verblijf van twee weken al goedkoper (± € 75)

·    Turkije is een van de veiligste landen ter wereld. De criminaliteitscijfers zijn in vergelijking met vele Europese landen gering. Interpol rangschikte Turkije op de eerste plaats als het veiligste vakantieland voor toeristen

Accomodaties

Diverse Nederlandse touroperators hebben Dalyan in hun pakket, maar ook privé is er genoeg te vinden. Hotelletjes, bed & breakfast, appartementen, zelfs complete woningen zijn er te huur. Het enige wat je niet vindt is een all-inclusive hotel, zoals die bij Antalya gebouwd zijn. Dat past ook niet bij het dorp.

Adviezen zijn moeilijk te geven, de keuze voor een accommodatie blijft heel persoonlijk. Maar enkele tips, voor diverse doelgroepen, gebaseerd op eigen ervaring kunnen er natuurlijk wel af.

Basar Otel
Aangenaam familiehotel, vlakbij het centrum, maar rustig gelegen. Kamers zijn eenvoudig, maar goed. Het Turkse eten in buffetvorm is heerlijk. Je proeft de liefde en aandacht die eraan besteed wordt. Personeel is erg vriendelijk en behulpzaam. De vrolijke, jonge eigenaar maakt dagelijks even informeel een babbeltje met zijn gasten. Die moeten het naar hun zin hebben. En dat hebben ze ook.

www.basaroteldalyan.com.tr

Linus Apart
Klein appartementencomplex aan de rand van het dorp. Heerlijk rustig, met een vrij uitzicht. Metin Celik, de Duits-Turkse eigenaar heeft het 'gründlich' aangepakt, maar met Turkse warmte. Alles functioneert en is goed afgewerkt, uitstekende bedden. Metin is sportief aangelegd en gaat graag met zijn gasten met de mountainbike de bergen in of organiseert prachtige wandeltochten in de omgeving.

www.linus-apart.de

Andere nuttige websites:

www.portakal.nl

www.dalyanbirding.com

www.beyazgul.info

dalyan.startpagina.nl

Foto’s

5 Reacties

  1. Jan Jansen:
    3 maart 2013
    Mooi verhaal buurman ga misschien dit jaar ook eens die kant uit, hoewel het Altai gebergte ons ook aantrekkelijk lijkt!
    Binnenkort, als het weer dat weer toelaat, maar even voortuinoverleg
  2. Annelies:
    4 maart 2013
    Goed verhaal,Ron. Interessante informatie over dit geweldige plaatsje! Met plezier gelezen.
  3. Bart:
    5 maart 2013
    Leuk stuk Ron, je krijgt meteen weer zin om daar naar toe te gaan.
  4. Bart:
    6 maart 2013
    Hoi Ron;
    Wat een verschrikkelijke plek lijkt me dat.
    Alleen een weekeindje weg met een of andere oude vriend, ergens in de polder, lijkt me nóg saaier.
    Bedankt voor de info;
    Dalyan gaat dus van mijn bucketlist!
  5. Marion:
    11 maart 2013
    hoi ron,
    niet te interessant maken want dan krijg ik gelijk weer zin om te gaan
    met name de daar aanwezige toeristen maken het ook gezellig!!!